Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7393 sayılı Kanun, 6 Nisan 2022 Çarşamba günü Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Kamuoyu tarafından da takip edildiği üzere bu Kanun ile 2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu’nun seçim barajı öngören hükmü değiştirilerek yüzde 10’luk ülke seçim barajı yüzde 7’ye düşürüldü. Bunun haricinde de çeşitli kanunlarda seçimlere yönelik birtakım değişiklikler yapıldı. Ben bu yazıda sadece seçim barajına ilişkin hükme dair bazı hukuki değerlendirmeler yapacak ve bu değerlendirmelerin sonucunda yazının başlığında da değindiğim üzere erken seçim ihtimalinin artık neden gerçekleşmeyeceğine yönelik tahminimin sebebini açıklayacağım.

Kuvvetle muhtemel ki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) bu kanun değişikliklerinin başka hükümleriyle birlikte seçim barajına ilişkin hükmünü de Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) taşıyacak. Nitekim İstanbul milletvekili İbrahim Kaboğlu Hoca da bu yönde açıklamalar yaptı. Kanaatimce; 2017 tarihli anayasa değişikliğinin yürürlüğe girip hükümet sisteminin değişmesiyle seçim barajı açıkça anayasa aykırı hale gelmiştir. Şöyle ki; Anayasa’nın 67’nci maddesinin seçim kanunları için öngördüğü “temsilde adalet ve yönetimde istikrar” ilkelerini bağdaştırma arayışı yeni hükümet sisteminde gereksiz hale gelmiştir. Zira artık yürütme organı tek başlıdır ve koalisyonlara zaten kapalıdır. Dolayısıyla parlamenter sisteme özgü olarak öngörülmüş baraj hükmü, Anayasa’ya aykırıdır ve iptali gerekir. Burada AYM’nin konuyu daha önce neden ele almadığı akla gelebilir. Bunun sebebi, hükümet sistemi değişikliğinin akabinde seçim barajına yönelik bir düzenlemenin daha önce yapılmamış olması ve dolayısıyla soyut norm denetimine (iptal davasına) konu bir yasama işleminin ilk kez ortaya çıkıyor olmasıdır.

Seçim Barajının Sıfırlanması

Dolayısıyla yüzde 7’lik baraj öngören Kanun AYM’ye taşınır ve iptal edilirse yüzde 10’luk baraj öngören eski hüküm otomatikman geri gelmeyecek, aksine seçim barajı sıfırlanmış olacaktır. Çünkü bir kanunu ilga eden bir kanunun AYM tarafından iptal edilmesi, ilga edilen ilk kanunu tekrar yürürlüğe sokmaz (Mecellenin deyimiyle “sakıt olan şey avdet etmez”). Şu halde AYM yüzde 7’lik seçim barajı hükmünü iptal eder ve bu iptal kararının yürürlüğünü de Haziran 2023 seçimlerinden sonrasına denk gelecek şekilde ertelemezse genel seçimlere herhangi bir baraj olmadan girilecektir. Nitekim bu görüş bazı kamu hukukçuları tarafından da bir süredir dile getirilmektedir. Bununla birlikte AYM’nin mevcut üye kompozisyonu dikkate alındığında bir iptal kararı çıkması ihtimalinin zayıf olduğunu söyleyebiliriz.

Benim bu yazıda esas dikkat çekmek istediğim bir diğer husus ise kanun değişikliğinin 6 Nisan 2022 itibarıyla yürürlüğe girmesiyle bir yıllık geçici bir süre için AYM’nin iptal kararına da gerek olmaksızın seçim barajının sıfırlandığına ilişkindir. Diğer bir ifadeyle an itibarıyla 7 Nisan 2023 tarihine kadar gerçekleşecek olası bir erken seçimde seçim barajı 0 (sıfır) dır. Şöyle ki Milletvekili Seçim Kanunu’nun seçim barajında değişiklik öngören hükmünün (barajı yüzde 10’dan yüzde 7’ye çeken hüküm) yürürlüğe girmesiyle yüzde 10’luk seçim barajı hükmü artık ilga olmuştur, yani ölü bir normdur. Öte yandan ilga olan bu hükmün yerini alması beklenen yüzde 7’lik seçim barajı öngören hüküm ise Anayasa’nın 67’nci maddesinin son fıkrası gereğince bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacaktır. Diğer bir ifadeyle yüzde 7’lik baraj öngören hüküm hukuken yürürlüğe girmiş olmasına rağmen Anayasa’nın 67’nci maddesinin açık hükmü karşısında bir yıl boyunca uygulanma kabiliyetini haiz bir hüküm değildir. Dolayısıyla AYM’nin bir iptal kararı olmasa dahi, 7 Nisan 2023 tarihine kadar Türkiye’de seçim barajının olmadığı bir ara dönem cari olacaktır.

Şimdi gelelim bu hukuki değerlendirmelerin yazının başlığıyla ilgisine. Kuvvetle muhtemeldir ki Cumhur İttifakı bileşenleri olan AK Parti ve MHP, barajın sıfırlandığı bir ortamda seçime girmek istemeyeceklerdir. Zira barajın sıfırlanması haliyle küçük siyasi partilerin lehine sonuç doğuracak ve muhtemelen Cumhur İttifakı bileşenlerinin TBMM’deki temsil kabiliyetini düşürecektir. Zaten aksi bir durumu arzuluyor olsalardı Seçim Kanunu’nu değiştirirken yüzde 7’lik oran yerine daha düşük bir oranı veya barajsız seçim sistemi seçeneklerini tercih ederlerdi. Seçimlerin olağan zamanında gerçekleşeceği tarihin Haziran 2023 olduğu düşünüldüğünde, Nisan 2023 ile Haziran 2023 arasındaki yaklaşık iki aylık bir dönemde erken seçim yapmak ise zaten anlamsız olacaktır. Şu halde Türkiye’de Haziran 2023 tarihinden önce bir erken seçim beklemek şimdilik rasyonel bir yaklaşım olmaktan çıkmıştır diyebiliriz.