Burada doğan, gözünü burada açan, burada sosyalleşen ve Türkçeyi diğer çocuklar gibi konuşan çocukların ve burada büyüyen gençlerin, Şam’a ve Halep’e dair hatıraları olanlarla aynı tercihi yapmayacağını belirten Özipek, geri dönüş için nasıl bir planlama yapılması gerektiğini şöyle anlattı:

“Bu çerçevede ‘Suriyeliler’ diye homojen bir kitleden söz etmediğimizi bilerek planlama yapmak gerek. Birbirinden farklı hususiyetleri, farklı hayatları ve tercihleri olan insanlara tek bir kural dayatma anlamına gelen bir planlama, baştan başarısız olmaya mahkûmdur. Bu bakımdan en uygun planlama, söz konusu kitlenin çeşitliliğini dikkate alan, hayatın akışına uygun ve esnek bir nitelik taşımalı. Geri dönmek isteyenlerin güvenle ve sıkboğaz edilmeden, buradaki çalışmalarından kaynaklanan haklarıyla birlikte, oradaki düzenini kurduktan sonra dönebilecekleri biçimde uzun soluklu ve alternatifli olmalı. Mevzuat farklı durumlara ve hayatın çeşitliliğine uyarlanmalı.”

Irkçı Propagandaya İtibar Edilmemeli

Bazı siyasetçilerin Suriyelilerin önemli bir kısmının geri dönmeyeceğini söylemeye başlaması ve sığınmacılara yönelik popülist söylemleri daha fazla vurgulaması hakkında, “Gündemi onların ayrımcı paylaşımları belirlememeli” diyen Özipek, şartları konuşmadan bir an önce onların gitmesini isteyen ve siyaset kurumuna bu süreçte yanlış adım attırmaya çalışan ayrımcı ve ırkçı çevrelerin propagandalarına itibar edilmemesinin öneminin altını çizdi. Suriyelilerin buradan kırgın ve küskün biçimde ayrılmalarının, 13 yıllık bütün emeklerin heba edilmesi ve kalıcı bir olumsuzluğun iki ülke ilişkilerinde varlığını ileriki yıllarda da sürekli hissettirmesi anlamına geleceğine işaret eden Özipek şöyle devam etti:

“İlginç olan, bunun böyle olmasını görmemeleri imkânsız olmasına rağmen bunu isteyen kesimler, siyasi partiler ve medya organlarının mevcut olduğu bir ülke burası. Sınırdan çıkanlarla ilgili dahi kötü sözler sarf eden, giderken bile onların canını acıtmaya çalışan siyasetçiler ne yazık ki marjinal ayrımcı partilerden ibaret olmayıp ülkenin yönetimine talip olan ana muhalefet partisine ve onun sorumluluk makamındaki üyelerine ve belediye başkanlarına kadar uzanıyor. Batı’da ancak aşırı, ırkçı ve İslamofobik marjinal partilerin kullandığı veya ‘tek yönlü bilet’ türünden onların bile kullanmaya cesaret edemediği Nazi dönemi propaganda mesajları -CHP’li belediyelerin ‘Suriyelileri bedava gönderme’ açıklamaları ile 1930’larda Yahudilere yönelik ‘Kudüs’e bedava gönderme’ açıklamalarını kastediyorum- ilk kez kendilerinin yaptığını zannederek uyguluyorlar. Tarihin bu önemli dönemecinde, Suriye yeniden inşa edilirken Suriyeli göçmenlerin burada kilit bir rol oynayacakları göz önüne alınmalı ve planlama sürecinde onların dar görüşlülüğüne itibar edilmemeli. Türkiye bu süreçte doğru adım atacak olursa, göçün son üç-dört yılında yapılan yanlışların ve devletin göç yönetiminde sergilediği hataların bir ölçüde telafisi de sağlanabilir ve işin sonu iyiye bağlanarak sürecin olumlu biçimde tamamlanması mümkün olabilir.”

“Kimse Dönmeye Zorlanmamalı”

Kimsenin dönmeye zorlanmamasının doğru bir başlangıç olacağını belirten Özipek, “Sadece Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin Suriye’de geri dönüş için ilan ettiği üç temel ilke olan ‘gönüllülük, güvenlik ve sürdürülebilirlik’ ilkelerinin tesisinin zaman alacak olmasından dolayı değil; hem ahlaki bakımdan hem de Türkiye’de ekonominin gerekleri bakımından da böyle olması gerekiyor” dedi ve ekledi:

“Göçmenlerin ülke ekonomisindeki yeri klavye başındaki tuzu kuruların veya sorumsuz siyasilerin gündeminde olmayabilir; ancak tarım, hayvancılık ve sanayide onların ifa ettiği rolün, onlar olmadığında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan bireylerin doldurmak istedikleri pozisyonları ifade etmediğini konuya dair bilgi sahibi olanlar çok iyi görüyor. Dolayısıyla burada yerleşen, çalışan ve üreten insanların gitmesini istemek, ancak bu gerçeklerden haberdar olmamakla açıklanabilir. Bu sebeple, özellikle burada doğan ve büyüyen çocuklar ve gençler bakımından ama ailesini, düzenini burada kuran, ülkenin uyumlu bir parçası olarak yaşayan, çalışan, üreten, sosyal ve ekonomik hayata katkı sağlayan ve kalmak isteyen diğer göçmenler açısından da vatandaşlığın erişilebilir duruma getirilmesi doğru olacaktır. Hâlihazırda Almanya’da 1 milyonu aşkın Suriyeli var ve bazıları oraya gitmek, bazıları Suriye’ye dönmek ve bazıları da Türkiye’de kalmak isteyecektir. Gitmek isteyenin huzur içinde gidebilmesi, kalmak isteyenler açısından da mevzuatın ve statülerin gelişmelere uygun biçimde yeniden ele alınması uygun olur.”

Göç süreçlerinin beraberinde getirdiği “amaçlanmamış olumlu sonuçlar” olduğuna değinen Özipek, tıpkı ağır bir baskı, katliam ve asimilasyon karşısında Türkiye’ye göç etmek durumunda kalan Balkan göçmenlerinin bugün Bulgaristan örneğinde bazı ülkelerle çifte vatandaşlık statüsünde o ülkelerle barış ve ekonomik-stratejik işbirliğini doğal biçimde sağlayan pozitif aktörler olmaları gibi, Suriyeli göçmenlerin de benzer bir rol oynayabileceğini vurgulayarak şunları söyledi:

“Ancak Suriye’nin geleceğinde onların paha biçilmez bir rol oynaması, iki ülke arasında her ikisine de katkı yapacak biçimde muazzam bir işbirliği potansiyeli arz etmesi, esas olarak bu süreçte onların hayatını kolaylaştıracak bir yaklaşım ve mevzuatın varlığına ihtiyaç gösteriyor. Türkiye bunu başarabilir.”