Geçmek Bilmeyen Covid
Covid hastaları üzerinde yapılan araştırmalarda araştırıcılar akciğerler, böbrekler ve kalp üzerinde hasar bulunduğuna ilişkin kanıtlar sunmaktadır. Yakın zamanlı bir araştırma ise virüsün beyin üzerinde kalıcı etki bırakabileceği bir mekanizmayı tanımlamaktadır.
Covid-19’la geçen altı ayın sonunda, tıbbi alanda çalışan araştırmacılar hastalık hakkında pek çok şey öğrendiler. Ancak hala cevaplanmayı bekleyen önemli sorulardan biri şu: Enfekte olanlardan kaçı bu hastalığın semptomlarını göstermeye ve sağlık sorunları yaşamaya devam edecek?
Diğer pek çok hastalık gibi, Covid-19 da kalıcı sorunlara yol açabilir. Covid-19’a yakalananlardan bazıları, hatta hastahaneye yatırılacak kadar hasta olmamış olan pek çok kişi, enfekte olduktan haftalar veya aylar sonra ciddi semptomlar bildiriyor. Indiana Üniversitesi Tıp Fakültesi araştırmacılarından Natalie Lambert’e, 1500’den fazla hasta üzerinde yapılan bir araştırmada, aşağıdaki tabloda detaylarıyla sunulan, yaklaşık 100 farklı uzun süreli şikayet bildirilmiş. Bu şikayetlerden bazıları tipik Covid semptomlarının oldukça ötesine geçiyor.
Meşakkatli Süreç
Covid’i atlatanlar geniş bir aralıkta, uzun süren semptomlar bildiriyor.
Not: Bu çalışma hakemler tarafından gözden geçirilmemiştir; tüm semptomların doğrudan Covid-19’a atfedilememesi olasıdır.
Covid hastaları üzerinde yapılan araştırmalarda araştırıcılar akciğerler, böbrekler ve kalp üzerinde hasar bulunduğuna ilişkin kanıtlar sunmaktadır. Yakın zamanlı bir araştırma ise virüsün beyin üzerinde kalıcı etki bırakabileceği bir mekanizmayı tanımlamaktadır. Covid’in uzun süren etkilerinden yakınanlardan bazıları güç harcadıktan sonra halsizlik ve zihin bulanıklığı şikayetleri bildiriyor. Bunlar aynı zamanda kronik yorgunluk sendromunun belirtileri ve diğer viral enfeksiyonlarla ilişkilendirilen, tam olarak anlaşılamayan durumlar.
Araştırmacılar Covid-19’a yakalananlardan uzun süren semptom şikayeti olanların oranını henüz belirlemediler. Ancak zarar olasılığı oldukça büyük: John Hopkins verilerine göre sadece ABD’de en az 6.8 milyon kişi enfekte oldu.
Salgının Merkez Üssü
Tespit edilen Covid-19 vakalarının beşte birinden fazlası ABD’de.
Gerçek vaka sayısının, özellikle salgının ilk günlerinde semptom göstermeyen pek çok hastanın gözden kaçırılması ve sınırlı testleme nedeniyle, bundan çok daha yüksek olduğu neredeyse kesin. Bir M.I.T. veri bilimcisi olan ve Covid enfeksiyonları ve ölümleri modellemesi Hastalık Kontrol Merkezleri tarafından kullanılan Youyang Gu, Mart ve Nisan aylarında ABD’deki gerçek vaka sayısının bildirilenin 10 – 15 katı, Haziran ayındaysa 5 katı kadar olduğunu tahmin ediyor. Gu, Kasım ayına kadar ABD’nin yaklaşık 60 milyon vakaya, neredeyse hali hazırda bildirilen küresel vaka sayısının iki katına, ulaşmış olacağını öngörüyor. Sayıların bu büyüklükte olmasıyla, düşük oranda uzun süreli hasar bile önemli şikayetler ve potansiyel engellere yol açabilir.
Olduğundan Eksik Gösterilen Sayılar
Koronavirüse yakalanmış olanların sayısı olasılıkla resmi rakamların gösterdiğinden çok daha yüksektir.
Kaynak: Youyang Gu Covid-19 tahmin modeli, Johns Hopkins Üniversitesi
Not: Öngörülen veriye bölgeler dahil değildir.
Gu’nun modeli Kasım ayı itibariyle gerçek küresel Covid vakası toplamının 300 milyondan fazla olacağını öne sürüyor.
Çok daha fazla vaka bekleniyor
1 Kasım itibarıyla 71 ülkede enfeksiyon tahminleri, resmi rakamlarda vakaların çoğunun atlanmış olduğunu varsayıyor.
Kaynak: Youyang Gu Covid-19 tahmin modeli; Johns Hopkins Üniversitesi
Not: Küresel olarak bildirilen vaka sayısı 15 Eylül itibariyle 30 milyon.
Uzun süreli Covid-19 sorunlarına hazır olmak için tüm sağlık sistemlerinin “iyileşmiş olan” hastaları takip etmesi, kalıcı semptomların görülme sıklığını değerlendirmesi ve bu hastalara yardım yollarını araması gerekecek.
Not: Tahmin verilerine 22 Eylülde erişim sağlanmıştır; 15 Eylül rakamları karşılaştırma amacıyla kullanılmıştır.
Bu yazı Bloomberg sitesinde yayınlanmış olup Evrim Yaban Güçtürk tarafından Perspektif için çevrilmiştir. Yazının orijinal linki için burayı tıklayınız
En son çıkan yazılardan anında haberdar olmak için bizi @PerspektifOn twitter hesabımızdan takip edebilirsiniz.
MAX NISEN & ELAINE HE
