Özelde Hamas’ın genelde Filistinli direniş gruplarının İsrail’e karşı başlattıkları Aksa Tufanı saldırılarını, Filistin direniş tarihi sürecinde nereye oturtuyorsunuz? Arap-İsrail savaşları, Birinci ve İkinci İntifada süreçleri de göz önünde bulundurulduğunda son saldırıyı öncekilerden ayıran ne tür benzer ve farklı yönler söz konusu? Bu durum, Hamas için bir zafere mi hezimeti mi dönüşür? İsrail’in güvenlik doktrini ve istihbarat efsanesi dumura mı uğradı yoksa bu analizler erken ve abartılı mı?

Hamas’ın 7 Ekim’de başlattığı saldırı şimdiye dek Filistin hareketi içinde gerçekleştirilen en kapsamlı, en ciddi ve İsrail’e en fazla zarar veren eylem oldu. Hamas burada bir örgüt gibi değil, elindeki imkânları sonuna dek zorlayan küçük çaplı bir “ordu” gibi davrandı. Geçmişte kullandığı ve pek başarılı olamadığı bütün sızma taktiklerini bir arada kullandı. Hava, kara, deniz ve füze sistemleriyle desteklenen böyle bir “askeri” hamle, belli bir harekât planı, organizasyon, eğitim ve koordineli hareket etmeyi gerektirir. Birçok noktadan, hızlı ve sürpriz bir saldırı niteliği taşıdığı için bundan önceki bütün Filistinli grupların eylemlerinden çok farklı. 

Yalnızca İsrail istihbaratının değil, güvenlik mekanizmasının da açık verdiği, bir zafiyet içinde bulunduğu ortada. Sonuçta birkaç Hamas militanının sızmasından söz etmiyoruz. Yüzlerce Hamas militanının, ağır silahlar, paramotor gibi çıplak gözle çok rahat tespit edilebilecek, gürültülü, çok kolay hedef olacak hava araçlarıyla saldırma hazırlıkları hakkında, İsrail gibi mecburen istihbarat ve güvenlik konusunda aşırı hassas bir ülkenin bu kadar boş bulunması en azından kafa karıştırıcı. Daha da tuhaf olanı, çok bahsedilmese de, İsrail’in Hamas’ın ilerlemesi karşısında verdiği cevabın şaşırtıcı derecede geç olmasıdır. 

İSRAİL’İN YENİLMEZ OLDUĞU İNANCININ DARBE ALDIĞI GİBİ ÇIKARIMLARI, ANLAMLI BULMUYORUM 

Yine de, konunun ele alınmasında bu noktanın fazlaca önemsendiğini düşünüyorum. Hele buradan, İsrail’in yenilmez olduğu inancının darbe aldığı gibi sonuçların çıkarılmasını anlamlı bulmuyorum. Hiçbir savaşta, ki Netanyahu bu bir savaş dedi, mesele birkaç yüz silahlı adamın ani bir baskınla insanları öldürmesi ve rehin alması, sonucu tayin edici olamaz. Bu eylem ne için yapılmıştır? Hamas’ın bu ölçüde kanlı bir eylemi yapmasındaki nihai amacı, İsrail sınırları içine girilebileceğini mi göstermekti? Başarının ölçüsü bu mudur? İçeri girdikten sonra, o alanları elinde tutabileceğini düşünmek gibi bir yanılgı içinde olabilir mi? Peki bundan sonraki adımı nedir? Amaç, diğer Arap ülkeleriyle İran’ı, Hizbullah’ı savaşın içine mi çekmektir? Hamas, yapılan her eyleme İsrail’in misliyle, orantısız karşılık verdiğini, Gazze’de yoğun bombardımana giriştiğini bilmemekte midir? Bunlara doyurucu cevap vermeden, İsrail’in yenildiğini, büyük darbe aldığını, “karizmasının çizildiğini” söylemek kendini avutmaktan öteye gitmez.

İsrail 1948’den beri sınırlarını genişleterek orada duruyor ve Filistin halkı bunun karşısında maalesef çaresiz. Hamas’ın, bu eyleminin yaratacağı belli olan insani kıyımı görmeden, girişilen eylemi kutsayarak meşruiyet üretmeye çalışması insani bir tutum değildir. Her savaşın, kuvvet kullanımının siyasal bir hedefi vardır. Hamas’ın bu eylemdeki siyasal hedefinin ne olduğu hâlâ net değildir. Amaç sıkça tekrarlandığı gibi Suudi Arabistan ile İsrail’in diplomatik ilişki kurmasını önlemekse, böyle bir karşılıklı şiddetin karşılığı Riyad’ın İsrail’i tanımasını önlemek ise ödenen bedel şimdiden çok fazladır. Kaldı ki Suudi Arabistan resmî bir tanıma olmadan da ilişkileri sürdürebilir ki el altından bunu zaten yapıyor. Suudiler bunu altı ay sonra yapsalar, bu kadar kan söz konusu tanımayı geciktirmek için mi yapılmış olacaktır?

Suudi Arabistan İsrail ile diplomatik ilişki kurduğunda bunun Filistin sorunu üzerindeki etkisi tam olarak ne olacak, bunu şimdiden bilmeye imkân yoktur. Suudi yönetimi, aynı anda hem ABD hem Rusya hem de Çin ile çok iyi ilişkiler içinde. Bir yandan İsrail ile normalleşme sürerken, öte yandan Çin’in girişimiyle İran ile diplomatik ilişkiler başladı. Dolayısıyla, İsrail ile normalleşip, Filistin sorununda zaten çok da Filistin halkının lehine olmayan siyasetine devam etmesi mümkündü. 

Hamas eğer Filistin direnişinin liderliğini üstlenmek istiyor idiyse, bu zaten biliniyor. İsrail’e Hamas ölçüsünde silahlı direniş gösteren örgüt yok. Böyle bir büyük, vurucu operasyonla bu rolünü pekiştirmek istemiş olabilir. Ama Hamas’ın eylemlerinin genel olarak Filistin halkına bir faydasının olmadığı da ortada. Gazze bölgesine sıkışmış, zaman zaman İsrail’e füze saldırıları düzenleyen Hamas’ın, bölgenin en güçlü ordularından bir olan İsrail’i askeri olarak yenemeyeceği belli. 

Hamas geçen zaman içinde Filistin direnişine üç açıdan zarar vermiştir. İlki, hareket sert bir şekilde bölünmüş, güç kaybetmiştir. Buradan Mahmut Abbas liderliğindeki Filistin Yönetimi’nin muteber olduğu sonucunu çıkaramayız. Hakkında ciddi yolsuzluk iddiaları olan, yaşlanmış, demokratik niteliğini kaybetmiş, İsrail ve Batı ile uyum içindeki bir yönetimden söz ediyoruz. Fakat Hamas, 2007’de Fetih’i Gazze’den atarak, hareket içinde bölünme yaratmış ve gücünü zayıflatmıştır. 

HAMAS, DÜNYADA FİLİSTİN HAREKETİNE DUYULAN SEMPATİYİ AZALTIRKEN, BÖLGESEL OLARAK DIŞLANDI

Hamas’ın Filistin hareketine verdiği ikinci zarar, direnişi radikal İslamcı bir çizgiye çekmiş olmasıdır. Özellikle El-Kaide ve IŞİD deneyimlerinden sonra dünyada bu türden radikal İslamcı hareketlere olan mesafe çok artmıştır. Hamas içeride baskıcı bir yönetim kurarken, İsrail’e karşı ise sivilleri de içeren eylemlere yöneldi. Öyle ki Mısır bile İsrail ile işbirliği içinde Gazze’nin ablukasına katıldı. Oysa bütün eleştirilere rağmen Gazze’deki bir Filistin Yönetimi, en azından burada yaşayan Filistinliler açısından daha az baskı altında oldukları bir hayat imkânı getirebilirdi. 

Üçüncüsü, Hamas önce Müslüman Kardeşler hareketinin bir parçası, sonra da İran gibi hem Batı hem de bölgedeki diğer Arap ülkelerinin uzak durduğu hatta tehdit algıladığı güçlere dayandı. Bu durum Hamas’ın ve dolayısıyla Gazze’nin yalnızca İsrail tarafından değil Mısır ve Suudi Arabistan gibi önemli ülkeler tarafından da yalıtılmasına katkıda bulundu.

Hamas, dünyada Filistin hareketine duyulan sempatiyi azaltırken, bölgesel olarak dışlandı. 1960’ların ve 1970’lerin uluslararası alanda sempati yaratan, Türkiye dahil dünyanın çeşitli bölgelerinden gençlerin birlikte savaşmak ve destek için gittiği bir hareket olmaktan çıktı. Geçmişte uluslararası saygınlığı olan Arafat gibi bir simge ismi çıkmadı. Filistin halkı İslamcı Hamas ve işbirlikçi Filistin Yönetimi’nin insafına kaldı. 

11 EYLÜL DÜNYADAKİ MÜSLÜMANLARA NE KADAR FAYDA SAĞLADIYSA, 7 EKİM EYLEMLERİ DE FİLİSTİNLİLERE O KADAR FAYDA SAĞLAYACAK

Aksa Tufanı saldırılarının arkasında ağırlıklı olarak İran’ın, çok az da olsa Rusya’nın olduğunun dillendirilmesini sağlayan ne tür bölgesel ve küresel dinamikler olduğunu düşünüyorsunuz? İsrail-Filistin savaşı, bu son çatışmayla birlikte Ortadoğu, Güney Kafkasya ve küresel jeopolitik düzeni ve güvenlik mimarisini nasıl etkileyecektir sizce?

1990’lardan bu yana, küresel sistemin dönüşümünün hemen her aşamasında Filistinlilerin kaybı hep arttı. Sovyetlerin ve uluslararası sol hareketin desteği gitti, Filistinliler Kuveyt işgali sırasında Saddam’a destek vermenin bedelini ödedi, önce Irak, sonra Libya’da rejim değişikliği bölgesel desteği azalttı. 

Sovyetlerin bıraktığı boşluk doldurulamadı. Uluslararası alanda Rusya ve Çin’in desteği sınırlı kaldı. Bu iki ülke de İsrail ile yakın ilişkiler geliştirdi. Putin ile Netanyahu arasındaki ilişkiler iyi seyretti. Bu iki güç de ABD ve AB’nin aksine Hamas’ı terörist olarak saymadılar ve temaslarını sürdürdüler ama mesafe genelde korundu. İran’ın Hamas ile doğrudan ve Hizbullah aracılığıyla dolaylı desteği ise bir proxy mantığının ötesine geçmedi. Bu destek Filistin halkına mı, İran’ın bölgesel hırslarına mı hizmet etti, bunun muhasebesini Filistinliler yapmalı. 

Hamas’ın bu son eyleminin yapılış şekline bakıldığında, Filistin hareketine daha fazla zarar veremezdi. Gençlik festivalinin basılması, sivillerin öldürülmesi, rehine alınıp götürülmesi gibi eylemler ve bunların görüntülerle verilmesi, Filistin davasına yapılacak en büyük kötülüktü. Filistin’in haklı davasını, mağduriyetini, sistematik baskı altında kalmasını unutturan ve İsrail’e meşruiyet sağlayan bir eylem tercih edildi. Batı’da İsrail’i birden mağdur duruma düşürdü, görüntünün ne kadar güçlü olduğu, hayatını kaybeden Batılı görünümlü genç insanların videolarının bütün dünyada görülmesinin yaratacağı etkinin düşünülmemiş olması akıl alır gibi değil.

Buradan İsrail kara harekâtı da başlatarak Hamas’ı mümkün olduğunca sindirebilir, Hamas önde gelenlerinin Gazze’yi terk etmesini sağlayabilir, onun kurduğu düzeni dağıtabilir. İsrail ordusunun Gazze’ye karadan girmesi çok riskli bir hamle olur, hem rehineler hayatını kaybedebilir hem de kendi asker kayıpları çok yüksek olur. Bir ihtimal İsrail bu son vuruşu yapmak ve bu kayıpları göze almak isteyebilir. Şu anda bunun için hem içeride hem de dışarıda Netanyahu hükümetinin elde ettiği bir meşruiyet zemini var.

Geldiğimiz noktada İsrail acımasız bir biçimde ve bütün insancıl hukuk ve savaş hukuku kurallarını yok sayarak Gazze’deki sivil halkı cezalandırıyor. Hamas bunu biliyordu. Sivil yerleşim yerlerinin de hedef olduğu bu kapsamlı bombalama, halkın su, elektrik ve temel ihtiyaçlarından mahrum edilmesi, Hamas’ın muhtemelen tercih ettiği, İsrail’e karşı öfkeyi artıran gelişmeler. Bu şiddet sarmalının bedelini sivillerin ödediği ortada.

Sonuç olarak 11 Eylül dünyadaki Müslümanlara ne kadar fayda sağladıysa, 7 Ekim eylemleri de Filistinlilere o kadar fayda sağlayacak.