Son OPEC+ anlaşmasının doğurduğu tüm iyimserlik havası, benzeri görülmemiş talep şoku karşısında sönüyor. OPEC+ grubu Mayıs ve Haziran’da Ekim 2018 seviyelerinden günlük 9,7 milyon varil kesinti yapma konusunda uzlaştı (kesintileri günlük 11 milyon varil bazından uygulayacak olan Suudi Arabistan ve Rusya hariç). Bu üst rakamın ötesinde Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Kuveyt günlük ilave 2,5 milyon varil daha kesinti yapmayı hedefliyor. Uluslararası Enerji Ajansı (UEA) OPEC dışında kalan arzın da önümüzdeki aylarda günlük 3,5 milyon varil azalabileceğini tahmin ediyor. Hesaplar belirsiz ve petrol bakanları ile devlet başkanları anlaşmayı OPEC ülkeleri dışında kalan bazı devletlerin verdiği gönüllü vaatler ve piyasa kaynaklı kısmalarla anlaşmayı birbirine karıştırdı. Anlaşmaya riayet de bir sorun oluşturabilir; Rusya’nın planladığı günlük 2,5 milyon varillik kesintiyi yapıp yapamayacağı konusunda birçok soru işareti var.

Yine de petrol talebinin arz anlaşmalarının yetişemeyeceği bir hızda düştüğü giderek daha da netleşiyor. UEA, ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre günlük 23,1 milyon varil düşüş, yıllık toplamda ise günlük 9,3 milyon varil talep düşüşü öngörüyor. Anlaşmaya yüzde 100 riayet ve Riyad, Abu Dabi Kuveyt’in taahhüt ettiği daha keskin düşüşlere dayalı teorik OPEC+ günlük 12 milyon varil kesintiyle birlikte ABD ve başka ülkelerde keskin düşüşler yaşansa bile bunlar piyasayı dengelemeyecektir.

Arz talebi geride bırakırsa daha fazla petrol depolara gidecek. Stoklar rekor hızda büyürken küresel ham petrol ve ürünlerini depolama kapasitesi yazın ciddi baskı altına girecek.

Stoklar Neden Önemli

Çeşitli ülkelerin açıkladığı verilerdeki gecikmeler ve şeffaflık ve doğruluk sorunları nedeniyle petrol depolama şeffaf bir mesele değil. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) devletlerinin aksine yükselen piyasalardaki ticari stokları tahmin etmek özellikle zor. Stratejik petrol rezervleri (SPR) konuya başka bir karmaşıklık katmanı ekliyor. ABD ve Japonya SPR verilerini yayınlarken Çin kendi bilgilerini saklayarak enerji kurumları ve analistlerini kendi tahminlerini yapmak zorunda bırakıyor. (UEA üye devletlerinin önceki yılın net ithalatının 90 gününe eşdeğer ham petrol veya ürününü rezervde tutmasını gerektiriyor.) Stok verilerini daha çok ışık tutmak amacıyla bir grup şirket depolardaki petrolü tahmin etmek için uydu görüntüleri ve diğer teknolojilere başvurmaya başladı.

OECD ticari stokları pazar temellerinin önemli bir göstergesi. OECD stok seviyelerinin düşük olması piyasanın istikrarına ve şokları soğurma kapasitesine yönelik kaygılara neden olur. Ama üreticiler açısından stoklar kıt olduğunda petrol talebindeki artışlar daha yüksek fiyatlara neden olur. Buna karşın depolarda daha çok petrol olması (çoğunlukla önümüzdeki kaç gün boyunca talebi karşılayabileceği üzerinden ifade edilir) petrol üreticileri için hem ani hem de uzun vadeli sorunlara yol açar. Yüksek seviyedeki stoklar cari fiyatları bastırır ve stok fazlasını tüketmek aylar, hatta yıllar alabilir.

Tanklar Hızlı Doluyor

Küresel ham petrol depolama kapasitesinin ticari ve stratejik stoklar dahil 6,7 milyar varil olduğu düşünülüyor. Ancak teknik sebeplerden ötürü bu tabela kapasitesinin gerçekte sadece yüzde 80’i kullanılabiliyor. Citibank Çin’in 1,5 milyar varil ABD’nin ise 1,3 milyar varil depolama kapasitesi olduğunu tahmin ediyor.

UAE şimdi küresel ham petrol stoklarının 4,2 milyar varil olduğunu tahmin ediyor ki bu da geriye fiili yedek kapasite olarak 1,2 milyar varil bırakıyor. Enerji Bilgiler İdaresi’ne (EIA) göre ABD 10 Nisan itibarıyla 635 milyon varil ham petrolü SPR olarak tutarken ticari ve diğer stoklarında da 504 milyon varil bulunduruyor. Birkaç analist Çin’deki stratejik ve ticari stokları toplamının Mart sonu itibariyle kabaca 1 milyar varil olduğunu belirtiyor. Çin’in stoklarını tahmin etmek özellikle zor çünkü birkaç kategori var: Stratejik petrol rezervleri, ticari stoklar ve ulusal petrol şirketi ve rafine şirketi stokları. Bu kategoriler arasındaki ayrım her zaman net değil ve devletin talimatları tüm aktörlerin eş zamanlı olarak stok biriktirmesine neden olabiliyor.