Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Başkanı Bafıl Celal Talabani, 27 Eylül’de yapılan 5. Kongre ile partinin kurumları üzerindeki hâkimiyetini güçlendirdi. Bu kongre ile kendisini başkan seçerek parti içindeki meşruiyetini tazeleme ve kuzeni Lahor’un nüfuzunu bir kez daha ortadan kaldırma fırsatı elde etti. Aynı zamanda Bafıl Talabani’nin yönetim biçimini eleştiren ve kongreye katılmama kararı alan Molla Bahtiyar ya da Irak eski Cumhurbaşkanı Berhem Salih gibi partinin etkili isimlerinin de zayıflamasını sağladı.

Bu noktadan yola çıkılırsa, merhum Celal Talabani ile oğlu Bafıl’ın kişilikleri arasındaki büyük farklılıkları açıkça görülebiliriz. Çünkü “Mam Celal”, KYB içindeki farklılıkları iyi yönetebilme yeteneğine sahipti. Ayrıca sürtüşmeye mahal vermeksizin tüm bölgesel ve uluslararası taraflarla dostane ilişkiler sürdürme kabiliyetiyle de tanınmıştı. Bafıl Talabani ise babasının aksine Kürdistan Bölgesi ile Bağdat’taki merkezi hükümet arasındaki ilişkilerin bozulduğu, bölgedeki Türk ve İran rolünün arttığı ve ABD’nin etkisinin azaldığı bir sahneye çıkıyor.

Bafıl Talabani’nin liderlik ettiği KYB, Irak’taki Kürdistan Bölgesi’nin kültürel başkenti ve tarih boyunca birçok devrimsel ve ulusal hareketin merkezi olarak gösterilen Süleymaniye’yi yönetiyor. Süleymaniye, Kürdistan Bölgesi’ndeki ana vilayetlerden biri ve İran İslam Cumhuriyeti ile birkaç sınır kapısına sahip. Bu da bölge ile İran arasındaki takas ve ticaret için bir pencere kuruyor ve önemli bir gelir kapısını hem Kürdistan Bölgesi’ne hem de İran’a açıyor. Ayrıca eyaletin çeşitli bölgelerindeki gibi doğal gaz yatakları da dahil olmak üzere birçok yeraltı kaynağına sahip. Bu kaynaklardan en önemlisi, bölgenin elektrik üretmesinde ve gelecekte Irak dışına gaz ihraç etmesine yardımcı olacak Kormor gaz sahasını içeren Çemçemal bölgesi. Doğalgaz, özellikle Rusya-Ukrayna çatışmasından sonra küresel doğal gaz talebinin bir sonucu olarak vilayetin yerel, bölgesel ve uluslararası düzeydeki ağırlığını artırdı.

KYB’nin PKK’ya Bakışı

KYB ile PKK arasındaki yakınlaşma, Türkiye’nin hava sahasını Süleymaniye’ye kapatma kararı almasına neden oldu. Bu karar ile birlikte Süleymaniye Havalimanı’ndan yapılan uçuşlarda yüzde 40 azalma ve havalimanında kargo taşımacılığı alanında aylık 10 milyon dolar tutarında zarar meydana geldi.

Bafıl Talabani ve KYB liderliğinin bir kısmı, Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) destek vermeyi ve ABD liderliğindeki uluslararası koalisyonla koordineli çalışmayı çıkarları açısından uygun buluyor. Bu yakınlaşma sonucunda PKK, Süleymaniye bölgesinde serbest hareket etme fırsatı buldu. Durum böyleyken İran’ın Süleymaniye bölgesindeki PKK hareketliliğine itiraz etmeyip, Kürdistan bölgesindeki İran kökenli Kürt muhalefetine karşı çıkması dikkat çekici.

Buna karşılık PKK’nın KYB’ye veya genel olarak Süleymaniye’ye bir faydası yok. KYB’nin içinde, PKK’yı “KYB ile bölgesel aktörlerin ilişkisini sabote etmekle” ve “Süleymaniye’yi zayıflatmakla” suçlayan kesimler de mevcut. Bu durum “birlik” içinde bölünmelerin yaşandığını da gösteriyor.

KYB ile PKK arasında 1993 yılında meydana gelen ve 2000 yılında tekrarlanan kanlı çatışmalar hatırlanırsa, KYB pratik çıkarlar etrafında yönlendirilen bir parti. Ayrıca KYB’nin o zamanki lideri “Mam Celal”in PKK’ya yönelik suçlamaları da anımsanırsa, mevcut ilişkinin stratejik ittifaktan ziyade birtakım iç çıkarlara ve bölgesel ya da uluslararası iradelere bağlı olduğu anlaşılıyor.

KYB’nin Süleymaniye’de PKK’nın serbestçe hareket etmesine izin vermesi konusunda Türkiye’nin son derece endişeli olduğu açık. Türk yetkililer Süleymaniye’nin PKK varlığı açısından yeni bir Kandil’e dönüşmesinden endişeli. Bafıl Talabani ve kardeşi Kubad Talabani’nin geçtiğimiz Ağustos ayında Türkiye’yi ziyaret etmesine rağmen her iki tarafın da kendi pozisyonuna bağlılığı ve büyük görüş farklılığı nedeniyle ilişkilerde ilerleme sağlanamadı.

KYB-Türkiye İlişkilerinin Geleceği

Türkiye ile KYB ilişkilerinde gelecekte yaşanacak gelişmelere ilişkin beklentinin birçok siyasi, ekonomik, güvenlik ve bölgesel faktöre bağlı olduğunu belirtmekte fayda var. Bu ilişkilerin seyrine dair çeşitli beklentiler bulunuyor. O beklentilerden biri “sınırlı işbirliği ve sürekli gerilim”. Bafıl Talabani’nin yeniden parti başkanlığına seçilmesi, PKK’ya yönelik süregelen pozisyonunu koruması ve Türkiye’nin Süleymaniye’deki PKK varlığına karşı operasyonlarını sürdürme kararlılığı göz önüne alınırsa, Türkiye ile KYB arasındaki gerilimin devam etmesi muhtemel. Buna mukabil, taraflar arasındaki görüş ayrılıklarını kapatabilecek yerel veya bölgesel arabulucuların varlığıyla, KYB ve Türkiye’nin çözülmemiş sorunlarını çözmek için müzakerelere ve diplomatik görüşmelere başlaması da olası.

İstikrara Açılan Kapı Olarak Ekonomik İşbirliği

Enerji dosyası başta olmak üzere politik ve güvenlik boyutlarıyla yakınlaşmaya kapı aralayabilecek ve taraflar arasındaki sorunların çözümüne katkı sağlayabilecek ortak çıkarlar nedeniyle iki taraf arasındaki ilişkilerin orta ve uzun vadede görece bir iyileşmeye sahne olması bekleniyor. Bu da KYB’nin PKK dosyası konusunda Türkiye’ye ne ölçüde güvence verebileceğine ve PKK’nın Süleymaniye’de konuşlanmasına onay verdiği bilinen ABD’nin ve diğer uluslararası aktörlerin tavrına bağlı.