Gerilimin tırmandığı ve tarafların karşılıklı kozlarını cüretkâr bir şekilde sahaya sürdüğü bu süreçte Yunanistan’ın attığı belki de en ilgi çekici adım, Mısır ile uzun yıllardır yapmak için uğraştığı karşılıklı deniz yetki alanlarının sınırlandırılması anlaşmasını nihayet akdetmiş olmasıdır.

Kendi kıta sahanlığını ihlal ettiği gerekçesiyle Türkiye’nin ivedilikle yok hükmünde addettiği bu anlaşma, adeta Türkiye’nin yaklaşık bir yıl önce Libya ile yaptığı Mutabakat Muhtırası’na cevap niteliğindedir. Bu sebeple, Doğu Akdeniz krizi bağlamında yeni ve önemli bir adım olan bu Anlaşma’yı mercek altına almak Türkiye açısından büyük önem arz etmektedir.

Yunanistan-Mısır Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması

7 Ağustos 2020 tarihinde imzalanan Anlaşma, adından da anlaşılacağı üzere, Yunanistan ve Mısır’ın karşılıklı deniz yetki alanları (kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge) arasındaki sınırı belirlemektedir.  Yunanistan Dışişleri Bakanı bu Anlaşma’yı, “uluslararası hukuka ve BM Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne (BMDHS) uygun bir şekilde, Yunan adalarının kendilerine ait kıta sahanlığına ve münhasır ekonomik bölgeye sahip olma hakkını teyit eden” bir anlaşma olarak nitelemiştir. Mısır Dışişleri Bakanı ise söz konusu Anlaşma’nın her iki ülkenin bölgedeki kaynakların azami ölçekte kullanılabilme hususunda gelişme kaydetmesine yolu açtığını vurgulamıştır.

Yunanistan ile Mısır arasında böylesi bir anlaşma yapılmasına yönelik girişimlerin kökeni 2000’li yıllara dayanmaktadır. Ancak o yıllardan günümüze kadar Mısır, Yunanistan ile Türkiye arasındaki ihtilafın bir parçası olmamak adına böyle bir anlaşma yapmaya pek istek göstermemiş, hatta gerekirse Türkiye ile olan sınırlarını belirleyip daha sonra Yunanistan ile böyle bir anlaşma yapma tutumunu benimsemiştir. Bu sebeple, 2000’li yıllardaki girişimler sonuçsuz kalmış ve ancak son yıllarda bölge jeopolitiğinde ve ittifaklarda yaşanan büyük değişimler sonucunda böyle bir anlaşmanın imzalanabileceği bir ortam doğabilmiştir. Elbette, Türkiye ve Libya arasında imzalanan Mutabakat Muhtırası da itici bir güç olmuştur.

Yunanistan-Mısır Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması’nın giriş kısmında BMDHS hükümlerinin esas alındığı açıkça belirtilmiştir (Türkiye ve Libya arasındaki Mutabakat Muhtırası’nda benzer bir ifade yoktur, zira iki devlet de BMDHS’ye taraf değildir. Libya, BMDHS’yi imzalamış ancak henüz onaylamamıştır). Böylece, iki devletin karşılıklı kıyıları arasındaki ortay hat esas alınmış, ancak sınırlandırmaya kaynaklık eden Yunanistan kıyıları ana karaya ait kıyılar olmayıp Girit gibi bazı Yunan adalarının kıyıları olmuştur. Dolayısıyla, Yunanistan’ın BMDHS m. 121’e dayanarak üzerinde ısrarcı olduğu, “Doğu Akdeniz’deki adalarının kendi kıta sahanlıklarına ve münhasır ekonomik bölgelerine” sahip olabilecekleri ve yetki alanlarının sınırlandırılmasında kıyı hattı olarak esas alınmaları gerektikleri tezi bu Anlaşma’da uygulanmıştır.

Ayrıca, yukarıdaki şekilde belirlenen ortay hat, karşılıklı kıyıların uzunlukları arasındaki farktan ötürü Mısır lehine kaydırılmış ve Yunanistan ile Mısır arasındaki deniz yetki alanlarının dağlımı 9’a 11 olarak belirlenmiştir. Bu durum, Yunanistan’ın Uluslararası Adalet Divanı içtihatlarında da esas alınan “kıyı uzunlukları arasındaki orantı” etmenini kabul ettiğinin açık bir göstergesidir. Bu kabul, Yunanistan ile Türkiye arasındaki uyuşmazlıklarda Türkiye’nin bazı tezlerini destekleyici bir rol oynayabilir.

Son olarak, Yunanistan ile Mısır arasındaki deniz yetki alanları sınırının 26. ve 28. meridyen arasında kalacak şekilde belirlendiği dikkat çekmektedir. Bu, oldukça önemli bir husustur zira sınır Meis ile Mısır’ın karşılıklı kıyılarının bulunduğu alana uzanmamıştır. Tarafların kasıtlı olarak Anlaşma’nın coğrafi sınırını sınırlı tuttukları gözlemlenmektedir. Bunun sebepleri, muhtemelen, Türkiye kıyılarına oldukça yakın olan Meis’i Anlaşma’ya dahil ederek Anlaşma’nın meşruiyetini iyice tartışmalı hâle getirmemek ve Türkiye’den gelebilecek çok sert bir tepkinin önüne geçmektir.